Snowchange Logo

Kamień - krótki opis

Niewielka, położona wśród pól niecka torfowa. Przypomina większe i znane Chełmskie Torfowiska Węglanowe, a przez swoją wielkość jest wrażliwsza na utratę wody. Jest pokryta torfowiskiem, na którym w płatach występuje kłoć wiechowata – rzadki i cenny gatunek rośliny, wymagający szczególnego typu siedliska.

2017

2021

Historia obszaru

Teren pierwotnie pokryty był torfowiskiem bagiennym o strukturze kępowej, w większości porośniętym turzycami (Carex sp.) z kępami kłoci wiechowatej (Clium mariscus). Obecnie jest to podmokły obszar łąkowy z kępami kłoci wiechowatej (Clium mariscus). W XX wieku przeprowadzono rekultywację, podczas której gospodarka rolna była najbardziej intensywna. Jednocześnie stosowano dwustronny system nawadniania i drenażu. Niestety, z powodu braku funduszy, ten system nie przetrwał: zapory zawaliły się, pozostały jedynie rowy melioracyjne.

fot. Krzysztof Stasiak

Otoczenie

Teren ograniczony jest naturalnymi barierami – wysokościami, siecią dróg oraz układem sieci rowów melioracyjnych. Najbliższe sąsiednie tereny podmokłe (należące do kompleksu torfowisk wapiennych Chełm) znajdują się w odległości 5 km na północ i północny wschód. Teren ograniczony jest naturalnymi barierami i położony jest w obszarze Wschodniego Korytarza Ekologicznego, jako jeden z przystanków w łańcuchu siedlisk, tworzących nieciągły korytarz ekologiczny, z wykorzystaniem którego gatunki torfowisk niskich mogą przemieszczać się między stabilnymi populacjami występującymi na okolicznych torfowiskach niskich, np. na Bagnie Bubnów, a stanowiskami efemerycznymi w dolinie Bugu. Dzięki takim siedliskom pomostowym zwiększa się różnorodność biologiczna głównych korytarzy ekologicznych.

fot. Krzysztof Stasiak

Charakterystyka terenu

Rzeźba terenu jest urozmaicona, z mineralnymi wzniesieniami przeplatanymi zagłębieniami z torfem. W latach 60. XX wieku obszar ten był pokryty gęstą siecią rowów melioracyjnych. Obecnie jest użytkowany jako rozległe łąki kośne i pastwiska. Torfowisko zostało silnie osuszone i zdegradowane w wyniku bardzo szybkiego spływu wody przez sieć pogłębionych rowów melioracyjnych. Sprzyja to wkraczaniu roślinności łąkowej w miejsce turzyc i kłoci wiechowatej. Teren należy do właścicieli prywatnych oraz Skarbu Państwa (zarządzanego przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska), z którymi OTOP BirdLife Polska podpisało stosowne umowy umożliwiające przeprowadzenie prac nawadniających.

fot. Krzysztof Stasiak

Problemy, zagrożenia

Obecny stan wód powierzchniowych jest zły pod względem ekologicznym i chemicznym. Jednocześnie stan ilościowy i chemiczny wód podziemnych określono jako dobry. Największym zagrożeniem dla tego obszaru jest przesuszenie siedlisk. Istotnym problemem jest zarówno zaniechanie koszenia łąk, jak i ewentualna intensyfikacja ich użytkowania. Zapobieganie szybkiemu spływowi powierzchniowemu wody wpłynęłoby na jej magazynowanie w dolnych warstwach i zwiększyłoby zdolność wód do samooczyszczania. Dlatego istnieje pilna potrzeba utrzymania racjonalnego gospodarowania na tym obszarze (w tym zwiększenia retencji) z wykorzystaniem odpowiednich pakietów programu rolno-środowiskowo-klimatycznego.

fot. Krzysztof Stasiak

Gatunki

Miejsce to jest jednym z trzech w Polsce stanowisk motyla strzępotka edypusa (Coenonympha oedippus), którego lokalną populację szacuje się na około 500 osobników. Ponadto występują tu trzy inne gatunki motyli wymienione w załączniku II dyrektywy siedliskowej: czerwończyk nieparek (Lycaena dispar), modraszek nausitous (Phengaris nausithous) i modraszek telejus (Phengaris teleius), a także płaz kumak nizinny (Bombina bombina). Dominującym siedliskiem w ostoi są ekstensywnie użytkowane łąki świeże (6510). Występuje tu także łąka trzęślicowa (6410) (ok. 30% powierzchni). Około 1,5 ha zajmują płaty zespołu kłoci wiechowatej Cladietum marisci (7210), a 2 ha zespołu marzycy czarniawej Schoenetum ferruginei (7230). Ostoja jest jednym z sześciu najważniejszych miejsc w regionie i ma znaczenie krajowe dla ochrony tego ostatniego zespołu. Jest to także siedlisko trzeciej co do wielkości populacji podgatunku nizinnego niebielistki trwałej Swertia perennis ssp.perennis na Lubelszczyźnie oraz ostoja dwóch roślin naczyniowych z Polskiej Czerwonej Księgi – kukułki krwistej żółtawej Dactylorhiza incarnata ssp. ochroleuca i tłustosza pospolitego dwubarwnego Pinguicula vulgaris ssp. bicolor. Na obszarze znajdują się dwa z 27 stanowisk kłoci wiechowatej (Cladium mariscus) w środkowo-wschodniej Polsce. Na obszarze występuje także kilka gatunków ptaków lęgowych z załącznika I dyrektywy ptasiej. Występowały tu: czajka (Vanellus vanellus), bekas (Gallinago gallinago) i rokitniczka (Acrocephalus schoenobaenus).

fot. Krzysztof Stasiak

Działania rekultywacyjne

Aby zachować istniejącą strukturę siedliskową, konieczne jest na tym obszarze wstrzymanie drenażu i podniesienie poziomu wód gruntowych. Budowa przez OTOP urządzeń piętrzących na rowach odwadniających torfowisko w latach 2017–2021 była odpowiedzią na zidentyfikowane zagrożenia. Projekt obejmuje budowę trzech urządzeń piętrzących: dwóch o konstrukcji drewnianej i jednego betonowego, z regulowaną wysokością spiętrzenia, o maksymalnej wysokości spiętrzenia poniżej 1 m. Zadaniem urządzeń jest zatrzymanie wody źródlanej na torfowisku i, dzięki regulowanym przegrodom, obniżenie poziomu wody na okres pełni lata, w sezonie sianokosów.

fot. Krzysztof Stasiak

Monitoring

Monitoring wodniczki, monitoring ptaków lęgowych, monitoring poziomu wody.

fot. Krzysztof Stasiak

Partnerzy

Rozwiązania oparte na przyrodzie w przywracaniu otwartych terenów podmokłych dla wsparcia różnorodności biologicznej, poprawy jakości wody i łagodzenia skutków zmian klimatu // 1.10.2024 – 30.09.2025

OTOP BirdLife Poland

Ukrainian Nature Conservation Group

Snowchange Cooperative

Nordic Council of Ministers