Snowchange Logo

Krótki opis Społecznego rezerwatu OTOP Krajnik

Społeczny rezerwat OTOP Krajnik, położony na prawym brzegu Odry, był historycznie użytkowany rolniczo. W 2009 roku OTOP zakupił tu 20 ha ziemi, aby chronić siedlisko wodniczki. Obszar ten to podmokła łąka, będąca siedliskiem wielu gatunków ptaków, takich jak bekas kszyk, czajka i krwawodziob, a także storczyki. Główne działania OTOP BirdLife Polska w zakresie ochrony przyrody koncentrują się na utrzymaniu gospodarki wodnej o niskiej intensywności oraz poprawie gospodarki wodnej w celu rozwiązania problemów z odwodnieniem. Monitoring roślinności i populacji ptaków zapewnia skuteczność tych działań.

2009

2025

Historia obszaru

Teren ten od dawna był użytkowany rolniczo w sposób ekstensywny. Zgodnie z danymi historycznymi w ubiegłym stuleciu obszar ten zajmowało nawet 150 śpiewających samców wodniczki (Acrocephalus paludicola). Obecność tego gatunku była przyczynkiem do zakupu i ochrony obszaru przez OTOP BirdLife Polska. Dzięki finansowaniu z projektu LIFE w 2009 udało się zakupić część gruntów, a dziś OTOP jest właścicielem działek o łącznej powierzchni 20 ha.

fot. Krzysztof Kałużny

Społeczny rezerwat OTOP Krajnik - historia obszaru

Teren ten od dawna był użytkowany rolniczo w sposób ekstensywny. Zgodnie z danymi historycznymi w ubiegłym stuleciu obszar ten zajmowało nawet 150 śpiewających samców wodniczki (Acrocephalus paludicola). Obecność tego gatunku była przyczynkiem do zakupu i ochrony obszaru przez OTOP BirdLife Polska. Dzięki finansowaniu z projektu LIFE w 2009 udało się zakupić część gruntów, a dziś OTOP jest właścicielem działek o łącznej powierzchni 20 ha.

fot. Krzysztod Kałużny

Charakterystyka terenu

Krajnik składa się z ekstensywnie użytkowanych łąk, przede wszystkim przez drobnych rolników, jak i OTOP. Obszar jest osuszany za pomocą licznych rowów oraz przepompowni, która pompują wodę z powrotem do rzeki. Gleba jest aluwialna, z warstwą torfu pokrywającą miejscami glebę mineralną. Znajdują się tu również piaski fluwioglacjalne z wegetacją odmienną niż na reszcie tego terenu, gdzie występują liczne gatunki storczyków. Intensywność użytkowania gruntów na polderze jest bardzo niska. Porastają go mokre łąki, na których przeważają turzyce i trawy. Niektóre tereny są wciąż koszone przez miejscowych rolników, inne zaś wykorzystuje się jako pastwiska. Wiele działek użytkowanych jest rzadko albo wcale.

fot. Krzysztof Kałużny

Problemy, zagrożenia

Głównym problemem Krajnika jest zasobność w wodę. Dane z monitoringów wskazują, że lęgi ptaków na tym obszarze są zdecydowanie gorsze w latach suchych. Pokrycie terenu wodą zależy od funkcjonowania stacji pomp znajdującej się w okolicy. Dużym wyzwaniem jest konflikt interesów pomiędzy właścicielami okolicznych działek, ponieważ części z nich, ze względu na prowadzenie określonego sposobu gospodarowania gruntami, zależy na niższym poziomie wód gruntowych niż optymalny dla celów związanych z ochroną przyrody. Narasta tendencja do zarzucania ekstensywnego użytkowania łąk i pastwisk.

Niskie nawodnienie siedlisk naturalnych w rezerwacie społecznym Krajnik, szczególnie w latach suchych, negatywnie wpływa na ich stan ochrony. OTOP stara się dążyć do ponownego nawodnienia tych siedlisk, uwzględniając potrzeby wszystkich właścicieli gruntów w otoczeniu rezerwatu. fot. Krzysztof Kałużny

Gatunki

Struktura wegetacji na terenie obiektu to wynik długotrwałego tradycyjnego, mało intensywnego gospodarowania siedliskiem. W zależności od obszaru, udział turzyc w wegetacji waha się od 30% do 70%, resztę stanowią trawy. Na terenie Krajnika regularnie prowadzą lęgi kszyk Gallinago gallinago, czajka Vanellus vanellus i krwawodziób Tringa totanus. Znajdują się tu także niewielkie kolonie rybitwy czarnej Chlidonias niger. Swoje lęgi realizują tu brzęczka Locustella luscinioides, derkacz Crex crex, krzyżówka Anas platyrhynchos, łabędź niemy Cygnus olor, żuraw Grus grus, gągoł Bucephala clangula i krakwa Mareca strepera. Obecne są błotniaki stawowy Circus aeruginosus i łąkowy C. pygargus oraz bielik Haliaeetus albicilla.

fot. Krzysztof Kałużny

Działania rekultywacyjne

Głównym działaniem jest utrzymywanie ekstensywnego użytkowania łąk i pastwisk. Prowadzone są działania nad umożliwieniem zarządzania wodą tak, aby rozwiązać kwestię osuszania dla innych typów gospodarowania terenem – np. przez planowaną budowę zastawki, która uniezależni tereny OTOP-u od innych użytkowników gruntów i pozwoli na swobodne utrzymanie wody na gruntach.

fot. Krzysztof Kałużny

Monitorowanie

Większość działań ochronnych realizowanych przez OTOP podlega stałemu wewnętrznemu monitoringowi – przede wszystkim gromadzone są dane opisujące charakter podejmowanych działań, ich lokalizację i efektywność. Najważniejsze monitoringi to monitoring szaty roślinnej i ptaków lęgowych. Analizy zebranych danych pozwalają na kontrolę i ocenę skuteczności podejmowanych działań ochronnych.

fot. Krzysztof Kałużny

Ludzie

Kierownik zachodniopomorskich społecznych rezerwatów OTOP

Krzysztof Kałużny

Partnerzy

Rozwiązania oparte na przyrodzie w przywracaniu otwartych terenów podmokłych dla wsparcia różnorodności biologicznej, poprawy jakości wody i łagodzenia skutków zmian klimatu // 1.10.2024 – 30.09.2025

OTOP BirdLife Poland

Ukrainian Nature Conservation Group

Snowchange Cooperative

Nordic Council of Ministers